13 Şubat 2023 tarihinde Erzincan İliç İlçesi Çöpler altın madeninde siyanür liç işleminden sonra depoalnmış olan toprak yığını saat 14. 28 de heyelana dönüşerek 9 işçinin toprak altında kalmasına neden olmuştur.
19 Nisan 2024 tarihinde bir işçinin daha cansız bedenine ulaşılmıştır.
TBMM İliç Maden Kazası Araştırma Komisyonu 18 Nisan 2024 tarihinde konu ile ilgili ilk toplantısını yapmıştır.
Bugüne kadar olan süreçte: Konu ile ilgili 4 savcı atanmış, 8 kişi göz altına alınmıştır.
Tutuklanan 6 zanlının ifadeleri basında aşağıdaki şekilde yer almıştır:
JRG maden sahasında yapılan işlemlerin gözlenme ve raporlanmasından sorumlu olduğunu belirterek asıl sorumlu kişinin K.Ö. olduğunu bu kişinin yerine A.C. nin görev yaptığını eklemiştir. Ancak bilig kaynağı olarak M.B. isimli şahsı göstermiştir. Olay günü saat 11.00 de bölgeye gidip çatlakları gördüğünü, Amaerika merkeze durumu bildirdiğini ancak saat farkı nedeni ile dönüş olmadığını, Ağustos 2022 ayında 8 Metre olması gereken yüksekliğin geçildiğini ifade etmiştir. Çatlaklar olduğu halde solüsyon verilmeye devam edildiğini de belirtmiştir.
Ş.D. ise borularda oluşan patlakların neden olduğu yarıkların çimentolu malzeme ile kapatıldığını ifade etmiştir. Ve solusyonun kapatılma emrinin saat 13.30 de verildiğini belirtmiştir. Ancak saat 08.30 da yapılan online toplantıda K.Ö. tarafından çatlakların bildirildiğini de eklemiştir. Ve toprak altında kalan kişilerin neden orada olduğunu bilmediğini de belirmiştir.
A.C. ifadesinde sorumlu M.B tarafından kendisine çatlaklar konusunda bilgi verildiğini ifade ederek saat 10.00 toplantısında bildirlmesini söylediğini belirtmiştir.
İşletme firması Anagold Madencilik Sanayii ve Ticaret A.Ş. yapmış oldğu açıklamada kazasonrası tüm gelişmelerin şeffaf bir şekildek amuoyu ile paylaşılacağını duyurmuştur.
Konu ile ilgili bilimsel görüşlerimi ilgili ve sorumlu kişi ve kuruluşların kendi ifadelerine dayanarak sunuyorum. İfadelerin ve bilgilerin alınmış olduğu gazete linkleri kaynaklar bölümünde verilmiştir.
Maden işletmesinde sorumlu olarak çalışan tüm kişilerin ifadelerinde:
- Çatlakların sabah 08.30 dan itibaren görülmüş olduğu ancak hiçbir tedbir alınmadığı ve solüsyonun kapatılma emrinin saat 13.30 da verildiği anlaşılmaktadır. Bu ise 5 saat boyunca risk içeren bir eylemin riskli bir alanda devam ettiğini gösterir.
- Ağustos 2022 tarihinde 8 metre olması gerektiği belirlenen toprak yüksekliğini geçilmiş olduğu çok net olarak ifade edilmiştir.
- Borulardaki patlaklar nedeni ile oluşan yarıkların çimento ile kapatıldığı söylenmiştir.
- Amerika’ daki sorumlu birimin saat farkı nedeni ile bilgiyi görmediği ifade edilmiş ancak mail dışında herhangi bir iletişim aracı ile acil bilgi paylaşımı yapılmamıştır.
- Anagold firması şeffalık sözü vermiş ancak daha sonraki basın taramalarında konu ile ilgili bir açıklamalarına rastlanmamıştır.
- TBMM araştırma komisyonu ilk toplantısını 18 Nisan 2024 tarihinde yapmıştır. (Kazadan 63 gün sonra)
Tüm bu somut verilerin ışığında bilimsel ve yasal bilgilerin açıdan olması gerekenleri ve sorulması gerekn soruları aşağıdaki şekilde özetleyebiliriz:
Bu kadar önemli, çalışan ve toplum sağlığı ile doğrudan ilgili tmenin ana yönetim merkezinde acil durum için 24 saat kesintisiz ulaşılabilecek bir yetkili/sorumlu olmalıdır. Mail ile ulaşılamamış olması kabul edilebilecek bir mazeret değildir.
Durum tespiti sonra olası bir felaket riski nedeniyle çalışma neden durdurulmamıştır bu konuda yetkiye/sorumluluğa kim/kimler sahiptir, şirket envanterinde bu konuda yapılmış yazılı bir yetkilendirme mvecut mudur?
Borulardaki patlakların birincil olarak neden tamir edilmediğine dair teknik bilimsel bir açıklama var mıdır? Çimento ile toprak yarıklarını kapatmanın koruyuculuğu ne kadar geçerlidir?
Çalışanların neden orada olduğun bilinmediği ifade edilmiştir; madenin çalışma sisteminde görev tanımı, hangi çalışanın nerede ne zaman olacağına dair düzenleme mevcut değil midir?
TBMM komisyonu üyelerinin iş sağlığı ve güvenliği, maden sektörü hakkında yeterli bilimsel mesleki, teknik bilgileri ne seviyededir? Bu kadar geç belirlenme ve toplanma gerekçesi nedir?
Atanmış bulunan savcıların iş sağlığı ve güvenliği, maden sektörü hakkında yeterli bilimsel mesleki, teknik bilgileri ne seviyededir?
Bilirkişi seçiminde öngörülen kriterler nelerdir?
Anagold Firması ve Amerika firması tarafından konu ile ilgili iç soruşturma, kök neden araştırmaları yapılmış mıdır? Yapılmamışsa neden yapılmamıştır; yapılmışsa kamuoyu ile neden paylaşılmamıştır?
İş sağlığı ve güvenliği öncelikle çalışan ve toplum sağlığı için vazgeçilemez olup temel ilkesi proaktif ve koruyucu yaklaşımdır. Bilimsel ve tarafsız olarak toplum sağlığı ve gelecek kazaların önlenebilmesi için bu soruları sormaktayım.
Saygılarımla
Dr. Fahriye Yonca AYAS
Kaynaklar:
Göz Göre Göre Geldi ! İliç Maden Faciasında 9 İşçi Kayıp (balikesirtv.net)
İliç'teki maden faciasında Kanadalı yöneticiden itiraf: O gün çatlakları gördük (aksam.com.tr)
